OUTPUT DEVICES
рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╣ाрд░्рдбрд╡ेрдпрд░ рдЙрдкрдХрд░рдг рдХा рдПрдХ рднाрдЧ (рдЯुрдХрдб़ा) рд╣ै рдЬो рд╕ूрдЪрдиा рдХो рдоाрдирд╡-рдкрдардиीрдп рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдкाрда, рдЧ्рд░ाрдлिрдХ्рд╕, рд╕्рдкрд░्рд╢, рдСрдбिрдпो рдФрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।![]() |
| OUTPUT DEVICES |
рдХुрдЫ рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рд╡िрдЬ़ुрдЕрд▓ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдпूрдиिрдЯ्рд╕ (VDU) рдпाрдиी рдПрдХ рдоॉрдиिрдЯрд░, рдк्рд░िंрдЯрд░, рдЧ्рд░ाрдлिрдХ рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдбिрд╡ाрдЗрд╕ [1], рдк्рд▓ॉрдЯрд░, рд╕्рдкीрдХрд░ рдЖрджि рд╣ैं। рдЗрди рджिрдиों рдПрдХ рдирдпा рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╕्рдкीрдЪ рд╕िंрдеेрд╕ाрдЗрдЬ़рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, [2] рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЬुрдб़ा рдПрдХ рддंрдд्рд░ рдЬो рдоौрдЦिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै, рд▓рдЧрднрдЧ рдоाрдирд╡ рднाрд╖рдгों рдХी рддрд░рд╣ рд▓рдЧ рд░рд╣ा рд╣ै।
Monitors
рдПрдХ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдХा рд╕рдмрд╕े рд╕ाрдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╣ै। рдпрд╣ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдХ्рд░ीрди рдкрд░ рдиेрдд्рд░рд╣ीрди рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рд╕्рдХ्рд░ीрди рдкрд░ рдЕрд╕्рдеाрдпी рд░ूрдк рд╕े рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдмрджрд▓ा рдпा рдоिрдЯाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЗрд╕े рдХрднी-рдХрднी рд╕ॉрдл्рдЯ рдХॉрдкी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдбेрд╕्рдХрдЯॉрдк рдкीрд╕ी рдХे рд▓िрдП рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдХो рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।![]() |
| Monitor Screen |
рд╕рднी рдоें рдПрдХ рдкीрд╕ी, рдиोрдЯрдмुрдХ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░, рд╣ाрде рдкीрд╕ी (handheld PCs)рдФрд░ рдЕрди्рдп рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХे рд╕ाрде; рдбिрд╕्рдк्рд▓े рд╕्рдХ्рд░ीрди рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ोрдо рдПंрдЯрд░рдЯेрдирдоेंрдЯ рд╕िрд╕्рдЯрдо, рдоोрдмाрдЗрд▓ рд╕िрд╕्рдЯрдо, рдХैрдорд░ा рдФрд░ рд╡ीрдбिрдпो рдЧेрдо рдоें рднी рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдЙрдкрдХрд░рдг рдкिрдХ्рд╕ेрд▓ рдХे рдЙрдЪिрдд рд╡िрди्рдпाрд╕ рдХो рд░ोрд╢рди рдХрд░рдХे рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрддे рд╣ैं। рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХो рдкिрдХ्рд╕ेрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдФрд░ рдкिрдХ्рд╕рд▓ рдХो рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, [3] рдПрдХ 2-рдЖрдпाрдоी рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ (2-dimensional matrix) рдЬिрд╕े рдкंрдХ्рддिрдпों рдФрд░ рд╕्рддंрднों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХे рдк्рд░рдХाрд░ (рдоॉрдиिрдЯрд░)Types of Display (Monitor)
рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХे 2 рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं, рд╡े рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдФрд░ рд░ंрдЧीрди рдоॉрдиिрдЯрд░ рд╣ैं। рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдоॉрдиिрдЯрд░ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рджो рд░ंрдЧों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдПрдХ рдЕрдЧ्рд░рднूрдоि рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдПрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдХे рд▓िрдП। рд░ंрдЧ рдХाрд▓े рдФрд░ рд╕рдлेрдж, рд╣рд░े рдФрд░ рдХाрд▓े, рдпा рдПрдо्рдмрд░ рдФрд░ рдХाрд▓े рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд░ंрдЧीрди рдоॉрдиिрдЯрд░ рдПрдХ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рд╣ै рдЬो рдХрдИ рд░ंрдЧों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ै। рдХрд▓рд░ рдоॉрдиिрдЯрд░ 16 рд╕े 1 рдоिрд▓िрдпрди рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡िрднिрди्рди рд░ंрдЧों рдХो рдХрд╣ीं рднी рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдбिрд╕्рдк्рд▓े(Monochrome Display)
рдПрдХ рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдоॉрдиिрдЯрд░ рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╕ीрдЖрд░рдЯी рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рд╣ै, рдЬो 1960 рдХे рджрд╢рдХ рд╕े 1980 рдХे рджрд╢рдХ рдХे рджौрд░ाрди рдХंрдк्рдпूрдЯिंрдЧ рдХे рд╢ुрд░ुрдЖрддी рджिрдиों рдоें рдмрд╣ुрдд рдЖрдо рдеा, рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рдХि рд░ंрдЧ рдоॉрдиिрдЯрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ो рдЧрдП। рдоॉрдиिрдЯрд░ рдоें рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдШрдЯрдХ рдкिрдХ्рдЪрд░ рдЯ्рдпूрдм рд╣ै। CRT рдХा рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдХैрдеोрдб рд░े рдЯ्рдпूрдм рд╣ै। [рек] CRT рдЫрд╡िрдпों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХैрдеोрдб-рд░े-рдЯ्рдпूрдм рддрдХрдиीрдХ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдпा рдкुрд░ाрдиे рдЯीрд╡ी рдХी рддрд░рд╣ рдмрдб़े, рднाрд░ी рдФрд░ рднाрд░ी рд╣ोрддे рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि рдкुрд░ाрдиे рдЯीрд╡ी рднी CRT рддрдХрдиीрдХ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХेрд╡рд▓ рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди рдлिрд▓्рдоों рдпा рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди рдЫрд╡िрдпों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░рддे рдеे। рд╕्рдХ्рд░ीрди рдкрд░ рдЫрд╡ि рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЫрд╡िрдпों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд░ंрдЧ рдоें рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдкिрдХ्рд╕ेрд▓ рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдлॉрд╕्рдлोрд░рд╕ рд▓ेрдкिрдд рд╕्рдХ्рд░ीрди рдкрд░ рдПрдХ рдмрдб़े рдЧ्рд▓ाрд╕ рдЯ्рдпूрдм рдХे рдЕंрджрд░ рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиों рдХो рд╕ीрд▓ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдмंрджूрдХ। рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиों рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рдлॉрд╕्рдлोрд░рд╕ рд╕ीрдоिрдд рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдЪрдордХрддे рд╣ैं, рдоॉрдиीрдЯрд░ рдЫрд╡ि рдХो рдиिрдд्рдп рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдкुрди: рддैрдпाрд░ / рддाрдЬ़ा рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд░िрдл्рд░ेрд╢рдоेंрдЯ рджрд░ें рдПрдХ рд╕ेрдХंрдб рдоें 60 рд╕े 85 рдмाрд░ рдХे рдмीрдЪ рд╣ोрддी рд╣ैं।рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ाрдЗрдЬ्рдб рдХैрд╢ рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ рд╕िрд╕्рдЯрдо рдЬैрд╕े рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧों рдоें рд╡े рдЕрднी рднी рд╡्рдпाрдкрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं। рд╣рд░ी рд╕्рдХ्рд░ीрди рдПрдХ рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╣рд░े рд░ंрдЧ рдХा "P1" рдлॉрд╕्рдлोрд░ рд╕्рдХ्рд░ीрди рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдп рдиाрдо рдеा।
рд░ंрдЧीрди рдк्рд░рджрд░्рд╢рди(Colored Display)
рд░ंрдЧ рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХो рдХрднी-рдХрднी (RGB)рдЖрд░рдЬीрдмी рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рддीрди рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╕ंрдХेрддों (рд▓ाрд▓, рд╣рд░ा рдФрд░ рдиीрд▓ा) рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд, рдПрдХ рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдоॉрдиिрдЯрд░ рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдХे рд▓िрдП рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдФрд░ рдЕрдЧ्рд░рднूрдоि рдХे рд▓िрдП рджो рд░ंрдЧ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рд░ंрдЧ рдоॉрдиिрдЯрд░ рддीрди рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдлॉрд╕्рдлोрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдЖрд░рдЬीрдмी рд░ंрдЧ рдоॉрдбрд▓ рдХो рд▓ाрдЧू рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рд▓ाрд▓, рд╣рд░े рдФрд░ рдиीрд▓े рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ैं। рдлॉрд╕्рдлोрд░ рдХो рд╕ीрдзे рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рдмрдЧрд▓ рдоें рд░рдЦрдХрд░, рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╡िрднिрди्рди рддीрд╡्рд░рддा рдХे рд╕ाрде рд╕рдХ्рд░िрдп рдХрд░рдХे, рд░ंрдЧ рдоॉрдиिрдЯрд░ рдЕрд╕ीрдоिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд░ंрдЧ рдмрдиा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें, рд╣ाрд▓ांрдХि, рдХिрд╕ी рднी рдоॉрдиिрдЯрд░ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд░ंрдЧों рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рд╡ीрдбिрдпो рдПрдбेрдк्рдЯрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।рдоॉрдиिрдЯрд░ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдк्рд░рдХाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:
- CRT рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдоॉрдиिрдЯрд░(CRT Display Monitors)
- рдЯीрдПрдлрдЯी (рдкрддрд▓ी-рдлिрд▓्рдо рдЯ्рд░ांрдЬिрд╕्рдЯрд░)(TFT -Thin-film transistor),
- рдл्рд▓ैрдЯ рдкैрдирд▓ (Flat Panel)
- рдПрд▓рд╕ीрдбी (рд▓िрдХ्рд╡िрдб рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рдбिрд╕्рдк्рд▓े)(LCD -Liquid Crystal Display)
- OLED
- рдПрд▓рдИрдбी (LED)
Printer
рдХंрдк्рдпूрдЯिंрдЧ рдоें, рдПрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ рдкрд░िрдзीрдп рдЙрдкрдХрд░рдг(Peripheral Device) рд╣ै рдЬो рдХाрдЧрдЬ рдкрд░ рдЧ्рд░ाрдлिрдХ्рд╕ рдпा рдкाрда рдХा рд▓рдЧाрддाрд░ рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि рдЕрдзिрдХांрд╢ рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдоाрдирд╡-рдкрдардиीрдп рд╣ै, рдмाрд░ рдХोрдб рдк्рд░िंрдЯрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╕्рддाрд░िрдд рдЙрдкрдпोрдЧ рдХा рдПрдХ рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै
![]() |
| Printer |
рдЗрддिрд╣ाрд╕(History of Printer)
рдбिрдЬ़ाрдЗрди рдХिрдпा рдЧрдпा рдкрд╣рд▓ा рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ 19 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдмैрдмेрдЬ рдж्рд╡ाрд░ा рдпंрдд्рд░рд╡рдд рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдпंрдд्рд░ рдеा; рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдЙрдирдХा рдоैрдХेрдиिрдХрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдбिрдЬ़ाрдЗрди 2000 рддрдХ рдирд╣ीं рдмрдиा рдеा। рдкрд╣рд▓ा рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ EP-101 рдеा, рдЬिрд╕े рдЬाрдкाрдиी рдХंрдкрдиी рдПрдк्рд╕рди рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा рдФрд░ 1968 рдоें рдЬाрд░ी рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдкрд╣рд▓े рд╡ाрдгिрдЬ्рдпिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоें рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░िрдХ рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдФрд░ рдЯेрд▓ेрдЯाрдЗрдк рдорд╢ीрдиों рд╕े рддंрдд्рд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा।
рдЙрдЪ्рдЪ рдЧрддि рдХी рдоांрдЧ рдиे рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдирдИ рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा। 1980 рдХे рджрд╢рдХ рдоें рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдХे рд╕рдоाрди рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓ рд╕िрд╕्рдЯрдо рдеे, рд▓ाрдЗрди рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЬो рд╕рдоाрди рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рддे рдеे рд▓ेрдХिрди рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдЧрддि рд╕े, рдФрд░ рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рд╕िрд╕्рдЯрдо рдЬो рдЯेрдХ्рд╕्рдЯ рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдлिрдХ्рд╕ рдХो рдоिрд▓ा рд╕рдХрддे рдеे рд▓ेрдХिрди рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдХृрдд рдХрдо рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рддे рдеे। рдк्рд▓ॉрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдм्рд▓ूрдк्рд░िंрдЯ рдЬैрд╕े рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓ी рд░ेрдЦा рдХрд▓ा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा।
1984 рдоें рдкрд╣рд▓े HP LaserJet рдХे рд╕ाрде рдХрдо рд▓ाрдЧрдд рд╡ाрд▓े рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдФрд░ рдЕрдЧрд▓े рд╕ाрд▓ рдХे Apple LaserWriter рдоें рдкोрд╕्рдЯрд╕्рдХ्рд░िрдк्рдЯ рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, рдбेрд╕्рдХрдЯॉрдк рдк्рд░рдХाрд╢рди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдоुрдж्рд░рдг рдоें рдПрдХ рдХ्рд░ांрддि рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдкोрд╕्рдЯрд╕्рдХ्рд░िрдк्рдЯ рдоिрд╢्рд░िрдд рдкाрда рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдлिрдХ्рд╕ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░, рдбॉрдЯ-рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХी рддрд░рд╣, рд▓ेрдХिрди рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдХेрд╡рд▓ рд╡ाрдгिрдЬ्рдпिрдХ рдЯाрдЗрдкिंрдЧ рд╕िрд╕्рдЯрдо рд╕े рд╣ी рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं। 1990 рддрдХ, рдл़्рд▓िрдпрд░ рдФрд░ рдм्рд░ोрд╢рд░ рдЬैрд╕े рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕рд░рд▓ рдоुрдж्рд░рдг рдХाрд░्рдп рдЕрдм рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдкрд░ рдмрдиाрдП рдЧрдП рдФрд░ рдлिрд░ рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯ рдХिрдП рдЧрдП; рдорд╣ंрдЧी рдСрдлрд╕ेрдЯ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рд╕िрд╕्рдЯрдо рдХो рд╕्рдХ्рд░ैрдк рдХे рд░ूрдк рдоें рдбंрдк рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा। 1988 рдХे рдПрдЪрдкी рдбेрд╕्рдХрдЬेрдЯ рдиे рд▓рдЪीрд▓ेрдкрди рдХे рдоाрдорд▓े рдоें рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд╕рдоाрди рд▓ाрдн рдХी рдкेрд╢рдХрд╢ рдХी, рд▓ेрдХिрди рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдорд╣ंрдЧे рддंрдд्рд░ рд╕े рдХुрдЫ рдХрдо рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ (рдХाрдЧрдЬ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░) рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХिрдпा। рдЗंрдХрдЬेрдЯ рд╕िрд╕्рдЯрдо рддेрдЬी рд╕े рдмाрдЬाрд░ рд╕े рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдФрд░ рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╡िрд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। 2000 рдХे рджрд╢рдХ рддрдХ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рдЙрдЪ्рдЪ-рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдк्рд░िंрдЯрд░ $ 100 рдоूрд▓्рдп рдмिंрджु рдХे рдиीрдЪे рдЧिрд░ рдЧрдП рдеे рдФрд░ рдЖрдо рд╣ो рдЧрдП рдеे।
1990 рдХे рджрд╢рдХ рдФрд░ 2000 рдХे рджрд╢рдХ рдХे рджौрд░ाрди рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдИрдоेрд▓ рдХे рддेрдЬी рд╕े рдЕрдкрдбेрдЯ рдиे рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдоुрдж्рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдмрдв़рддे рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдХे рд╕ाрдзрди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рд╣ै, рдФрд░ рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдп рднंрдбाрд░рдг рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै рдХि рдЖрдЬ "рднौрддिрдХ рдмैрдХрдЕрдк" рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд▓ाрдн рд╣ै। рдпрд╣ां рддрдХ рдХि рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдкाрд░рдЧрдорди рдпा рд╡िрдоाрди рдкрд░ "рдСрдл़рд▓ाрдЗрди рдкрдв़рдиे" рдХे рд▓िрдП рдоुрдж्рд░िрдд рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдИ-рдмुрдХ рдкाрдардХों рдФрд░ рдЯैрдмрд▓ेрдЯ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рджी рдЧрдИ рд╣ै। рдЖрдЬ, рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдпोрдЬрдиों рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХि рддрд╕्рд╡ीрд░ें рдпा рдХрд▓ाрдХृрддि рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░рдиा, рдФрд░ рдЕрдм рдПрдХ рдкрд░िрдзीрдп рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
2010 рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ, 3 рдбी рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рдПрдХ рдЧрд╣рди рд░ुрдЪि рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдмрди рдЧрдпा, рдЬिрд╕рд╕े рдм्рд░ोрд╢рд░ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд╕рдоाрди рднौрддिрдХ рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдЕрдиुрдорддि рдоिрд▓рддी рд╣ै। рдпे рдЙрдкрдХрд░рдг рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдЕрдкрдиे рд╢ुрд░ुрдЖрддी рдЪрд░рдг рдоें рд╣ैं рдФрд░ рдЕрднी рддрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं।
рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рдк्рд░рдХाрд░(Types of printers)
Personal printers
рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЙрдкрдпोрдЧрдХрд░्рддाрдУं рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдбिрдЬ़ाрдЗрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдФрд░ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЬुрдб़ा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрди рдк्рд░िंрдЯрд░ों рдХो рдХрдо рдоाрдд्рд░ा, рд▓рдШु-рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддрди рдк्рд░िंрдЯ рдиौрдХрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдбिрдЬ़ाрдЗрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рджिрдП рдЧрдП рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдХी рд╣ाрд░्рдб рдХॉрдкी рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рди्рдпूрдирддрдо рд╕ेрдЯрдЕрдк рд╕рдордп рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╡े рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ рдзीрдоी рдбिрд╡ाрдЗрд╕ рд╣ैं рдЬो 6 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 25 рдкृрд╖्рдаों рдк्рд░рддि рдоिрдирдЯ (рдкीрдкीрдПрдо) рддрдХ рд╣ोрддी рд╣ैं, рдФрд░ рдк्рд░рддि рдкृрд╖्рда рд▓ाрдЧрдд рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдХृрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рдпрд╣ рдСрди-рдбिрдоांрдб рд╕ुрд╡िрдзा рдж्рд╡ाрд░ा рдСрдлрд╕ेрдЯ рд╣ै। рдХुрдЫ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоेрдоोрд░ी рдХाрд░्рдб рдпा рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдХैрдорд░ा рдФрд░ рд╕्рдХैрдирд░ рд╕े рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।Networked or Shared Printers
рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдпा рд╕ाрдЭा рдХिрдП рдЧрдП рдк्рд░िंрдЯрд░ "рдЙрдЪ्рдЪ рдоाрдд्рд░ा, рдЙрдЪ्рдЪ рдЧрддि рдоुрдж्рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдбिрдЬ़ाрдЗрди рдХिрдП рдЧрдП" рд╣ैं। рд╡े рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдХрдИ рдЙрдкрдпोрдЧрдХрд░्рддाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдкрд░ рд╕ाрдЭा рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ 45 рд╕े 100 рдкीрдкीрдПрдо рдХी рдЧрддि рд╕े рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। [8] рдЬेрд░ॉрдХ्рд╕ 9700 120 рдкीрдкीрдПрдо рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा।Virtual Printer
рдПрдХ рд╡рд░्рдЪुрдЕрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдХा рдПрдХ рдЯुрдХрдб़ा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧрдХрд░्рддा рдЗंрдЯрд░рдл़ेрд╕ рдФрд░ API рдк्рд░िंрдЯрд░ рдб्рд░ाрдЗрд╡рд░ рдХे рд╕рдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЬो рднौрддिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕े рдЬुрдб़ा рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдПрдХ рд╡рд░्рдЪुрдЕрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдПрдХ рдлाрдЗрд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬो рдбेрдЯा рдХी рдПрдХ рдЫрд╡ि рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рдоुрдж्рд░िрдд рдХी рдЬाрдПрдЧी, рдЕрднिрд▓ेрдЦीрдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХे рд▓िрдП рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рдХे рдЗрдирдкुрдЯ рдХे рд░ूрдк рдоें, рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдкीрдбीрдПрдл рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╕िрд╕्рдЯрдо рдпा рдЙрдкрдпोрдЧрдХрд░्рддा рдХो рдк्рд░ेрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП।Barcode Printer
рдПрдХ рдмाрд░рдХोрдб рдк्рд░िंрдЯрд░ рдмाрд░рдХोрдб рд▓ेрдмрд▓ рдпा рдЯैрдЧ рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдкрд░िрдзीрдп рд╣ै рдЬो рднौрддिрдХ рд╡рд╕्рддुрдУं рдкрд░ рд╕ीрдзे рдЬुрдб़ा рдпा рдоुрдж्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдмाрд░рдХोрдб рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╢िрдкрдоेंрдЯ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдбिрдм्рдмों рдХो рд▓ेрдмрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдпा рдпूрдкीрд╕ी рдпा рдИрдПрдПрди рдХे рд╕ाрде рдЦुрджрд░ा рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рд▓ेрдмрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।3D Printer
рдПрдХ 3 рдбी рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ 3D рдоॉрдбрд▓ рдпा рдЕрди्рдп рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдбेрдЯा рд╕्рд░ोрдд рд╕े additive рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рддीрди рдЖрдпाрдоी рдСрдм्рдЬेрдХ्рдЯ (Three-Dimensional Object)рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХी рдХ्рд░рдоिрдХ рдкрд░рддें (рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ, рдзाрддु, рднोрдЬрди, рд╕ीрдоेंрдЯ, рд▓рдХрдб़ी, рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕ाрдордЧ्рд░ी рд╕рд╣िрдд) рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ैं। рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдоें। рдЗрд╕े рдПрдХ рдЗंрдХрдЬेрдЯ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд╕ाрде рд╕ाрджृрд╢्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рдХाрдЧрдЬ рдкрд░ рд╕्рдпाрд╣ी рдХी рдПрдХ рдкрд░рдд рдЬрдоा рдХрд░рдиे рдХी рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рджो рдЖрдпाрдоी рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рддा рд╣ै।рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी(Technology)
рдк्рд░िंрдЯ рддрдХрдиीрдХ рдХी рдкрд╕ंрдж рдХा рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХी рд▓ाрдЧрдд рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХी рд▓ाрдЧрдд, рдЧрддि, рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдФрд░ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдХी рд╕्рдеाрдпिрдд्рд╡, рдФрд░ рд╢ोрд░ рдкрд░ рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़рддा рд╣ै। рдХुрдЫ рдк्рд░िंрдЯрд░ рддрдХрдиीрдХ рдХुрдЫ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рднौрддिрдХ рдоीрдбिрдпा, рдЬैрд╕े рдХाрд░्рдмрди рдкेрдкрд░ рдпा рдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा рдХे рд╕ाрде рдХाрдо рдирд╣ीं рдХрд░рддी рд╣ैं।рдк्рд░िंрдЯрд░ рддрдХрдиीрдХ рдХा рдПрдХ рджूрд╕рд░ा рдкрд╣рд▓ू рдЬिрд╕े рдЕрдХ्рд╕рд░ рднुрд▓ा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╣ै рдмрджрд▓ाрд╡ рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз: рд▓िрдХ्рд╡िрдб рдЗंрдХ, рдЬैрд╕े рдЗंрдХрдЬेрдЯ рд╣ेрдб рдпा рдлैрдм्рд░िрдХ рд░िрдмрди рд╕े, рдкेрдкрд░ рдлाрдЗрдмрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд╡рд╢ोрд╖िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд▓िрдХ्рд╡िрдб рдЗंрдХ рд╕े рдк्рд░िंрдЯ рдХिрдП рдЧрдП рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ों рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХिрдП рдЧрдП рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ों рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдмрджрд▓рдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै рдЯोрдирд░ рдпा рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी, рдЬो рдХाрдЧрдЬ рдХी рд╕рддрд╣ рдХे рдиीрдЪे рдирд╣ीं рдШुрд╕рддे рд╣ैं।
рдЪेрдХ рдХो рддрд░рд▓ рд╕्рдпाрд╣ी рд╕े рдпा рдЯोрдирд░ рд▓ंрдЧрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡िрд╢ेрд╖ рдЪेрдХ рдкेрдкрд░ рдкрд░ рдоुрдж्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рддाрдХि рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдкрддा рд▓рдЧाрдпा рдЬा рд╕рдХे। [реп] рдЪेрдХ рдХे рдорд╢ीрди-рдкрдардиीрдп рдиिрдЪрд▓े рд╣िрд╕्рд╕े рдХो MICR рдЯोрдирд░ рдпा рд╕्рдпाрд╣ी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдоुрдж्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдмैंрдХ рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рдоाрд╢ोрдзрди рдЧृрд╣ рд╕्рд╡рдЪाрд▓рди рдЙрдкрдХрд░рдг рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो рдЗрди рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдоुрдж्рд░िрдд рдкाрдд्рд░ों рд╕े рдЪुंрдмрдХीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рддाрдХि рд╡े рдаीрдХ рд╕े рдХाрдо рдХрд░ рд╕рдХें।
рдЖрдзुрдиिрдХ рдк्рд░िंрдЯ рддрдХрдиीрдХ(Modern Print Technology)
рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоुрдж्рд░рдг рддрдХрдиीрдХें рдЖрдзुрдиिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоें рдиिрдпрдоिрдд рд░ूрдк рд╕े рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं:рдЯोрдирд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░िंрдЯрд░(Toner-Based Printers)
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░рдПрдХ рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рддेрдЬी рд╕े рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдкाрда рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдлिрдХ्рд╕ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдлोрдЯोрдХॉрдкिрдпрд░ рдФрд░ рдорд▓्рдЯीрдл़ंрдХ्рд╢рди рдк्рд░िंрдЯрд░ (рдПрдордПрдлрдкी) рдХे рд░ूрдк рдоें, рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ рдЬेрд░ोрдЧ्рд░ाрдл़िрдХ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиिрдпोрдЬिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдПрдиाрд▓ॉрдЧ рдлोрдЯोрдХॉрдкीрд░्рд╕ рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рдХि рдЫрд╡ि рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рдлोрдЯोрд░िрд╕ेрдк्рдЯрд░ рдоें рдПрдХ рд▓ेрдЬрд░ рдмीрдо рдХे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕्рдХैрдиिंрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддी рд╣ै।
рдПрдХ рдЕрди्рдп рдЯोрдирд░-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрд▓рдИрдбी(LED) рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╣ै рдЬो рдк्рд░िंрдЯ рдб्рд░рдо рдоें рдЯोрдирд░ рдЖрд╕ंрдЬрди рдХा рдХाрд░рдг рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ेрдЬрд░ рдХे рдмрдЬाрдп рдПрд▓рдИрдбी рдХी рдПрдХ рд╕рд░рдгी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै।
рддрд░рд▓ рдЗंрдХрдЬेрдЯ рдк्рд░िंрдЯрд░(Liquid Inkjet Printers)
Hewlett-Packard HP 845C рдЗंрдХрдЬेрдЯ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕े рддрд░рд▓ рд╕्рдпाрд╣ी рдХाрд░рддूрд╕рдЗंрдХрдЬेрдЯ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд▓рдЧрднрдЧ рдХिрд╕ी рднी рдЖрдХाрд░ рдХे рдкृрд╖्рда рдкрд░ рддрд░рд▓ рд╕्рдпाрд╣ी рдХी рд╡ैрд░िрдПрдмрд▓ рдЖрдХाрд░ рдХी рдмूंрджों рдХो рдлैрд▓ाрдХрд░ рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╡े рдЙрдкрднोрдХ्рддाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдмрд╕े рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╣ैं।
рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी рдк्рд░िंрдЯрд░(Solid Ink Printers)
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ीрдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी рдк्рд░िंрдЯрд░, рдЬिрд╕े рдЪрд░рдг-рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдерд░्рдорд▓ рдЯ्рд░ांрд╕рдлрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╣ै। рд╡े рдоोрдордмрдд्рддी рдоोрдо рдХी рд╕्рдеिрд░рддा рдХे рд╕рдоाрди рд╕ीрдПрдорд╡ाрдИрдХे рд░ंрдЧ рдХी рд╕्рдпाрд╣ी рдХी рдаोрд╕ рдЫрдб़ें рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬो рдкिрдШрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдПрдХ рдкीрдЬो рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдк्рд░िंрдЯ-рд╣ेрдб рдоें рдЦिрд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░िंрдЯрд╣ेрдб рдПрдХ рдШूрд░्рдгрди, рддेрд▓ рд▓ेрдкिрдд рдб्рд░рдо рдкрд░ рд╕्рдпाрд╣ी рдЫिрдб़рдХрддा рд╣ै। рдкेрдкрд░ рдлिрд░ рдк्рд░िंрдЯ рдб्рд░рдо рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै, рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдЫрд╡ि рдХो рддुрд░ंрдд рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдпा рдкृрд╖्рда рдкрд░ рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд░ंрдЧ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдФрд░ рдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा рдФрд░ рдЕрди्рдп рдЧैрд░-рдЫिрдж्рд░рдкूрд░्рдг рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рдоुрдж्рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╣ैं।
рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдкрд░िрдгाрдо рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдг рдФрд░ рдкрд░िрдЪाрд▓рди рд▓ाрдЧрдд рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд╕рдоाрди рд╣ैं। рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХी рдХрдоिрдпों рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдКрд░्рдЬा рдХी рдЦрдкрдд рдФрд░ рдаंрдбे рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд╡ाрд░्рдо-рдЕрдк рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рд╕ाрде рд╣ी, рдХुрдЫ рдЙрдкрдпोрдЧрдХрд░्рддाрдУं рдХी рд╢िрдХाрдпрдд рд╣ै рдХि рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдк्рд░िंрдЯ рдкрд░ рд▓िрдЦрдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдоोрдо рдкेрди рд╕े рд╕्рдпाрд╣ी рдХो рдкीрдЫे рд╣рдЯाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рдФрд░ рд╕्рд╡рдЪाрд▓िрдд рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ рдлीрдбрд░ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдл़ीрдб рдХрд░рдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдХे рдоॉрдбрд▓ рдоें рдЗрди рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХो рдХाрдлी рдХрдо рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдиिрд░्рдоाрддा рдЬ़ेрд░ॉрдХ्рд╕ рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै, рдЬो рдЙрдирдХे рдЬ़ेрд░ॉрдХ्рд╕ рдлेрдЬ़рд░ рдСрдлिрд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд▓ाрдЗрди рдХे рд╣िрд╕्рд╕े рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै। рдкрд╣рд▓े, рдаोрд╕ рд╕्рдпाрд╣ी рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдЯेрдХ्рдЯ्рд░ोрдиिрдХ्рд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЯेрдХ рдиे рдоुрдж्рд░рдг рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो 2001 рдоें рдЬ़ेрд░ॉрдХ्рд╕ рдХो рдмेрдЪ рджिрдпा।
рдбाрдИ-рдЙрдЪ्рдЪ рдмрдиाрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░िंрдЯрд░(Dye-Sublimation Printers)
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рдбाрдИ-рдЙрдЪ्рдЪ рдмрдиाрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░िंрдЯрд░рдПрдХ Disassembled рдбाрдИ рдЙрдЪ्рдЪ рдмрдиाрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХाрд░рддूрд╕
рдбाрдИ-рдЙрдЪ्рдЪ рдмрдиाрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░िंрдЯрд░ (рдпा рдбाрдИ-рдЙрдк рдк्рд░िंрдЯрд░) рдПрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╣ै рдЬो рдПрдХ рдоुрдж्рд░рдг рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиिрдпोрдЬिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рдбाрдИ рдХो рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рдХाрд░्рдб, рдкेрдкрд░ рдпा рдХैрдирд╡ाрд╕ рдЬैрд╕े рдоाрдз्рдпрдо рдоें рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ рдПрдХ рд░िрдмрди рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд░ंрдЧ рдмिрдЫाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд░ंрдЧ рдкैрдирд▓ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдбाрдИ-рдЙрдк рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЙрдЪ्рдЪ-рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рд░ंрдЧीрди рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧों рдХे рд▓िрдП рд╣ैं, рдЬिрд╕рдоें рд░ंрдЧीрди рдлोрдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै; рдФрд░ рдкाрда рдХे рд▓िрдП рдХрдо рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ैं। рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рдЙрдЪ्рдЪ рдЕंрдд рдк्рд░िंрдЯ рдХी рджुрдХाрдиों рдХा рдк्рд░ांрдд, рдбाрдИ-рдЙрдЪ्рдЪ рдмрдиाрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЕрдм рд╕рдорд░्рдкिрдд рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдлोрдЯो рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рддेрдЬी рд╕े рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдерд░्рдорд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░(Thermal Printers)
рд░рд╕ीрдж рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ рдЯ्рд╡िрдЯрд░ рд╕рдордпрд░ेрдЦा рдоुрдж्рд░рдгрдерд░्рдорд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЧрд░्рдоी-рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдкेрдкрд░ рдХे рдЪुрдиिंрджा рд╣ीрдЯिंрдЧ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рдерд░्рдорд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХैрд╢ рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░, рдПрдЯीрдПрдо, рдЧैрд╕ोрд▓ीрди рдбिрд╕्рдкेंрд╕рд░ рдФрд░ рдХुрдЫ рдкुрд░ाрдиे рд╕рд╕्рддी рдлैрдХ्рд╕ рдорд╢ीрдиों рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд░ंрдЧों рдХो рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрдЧрдЬाрдд рдФрд░ рд╡िрднिрди्рди рд░ंрдЧों рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рддाрдкрдоाрди рдФрд░ рд╣ीрдЯिंрдЧ рджрд░ों рдХे рд╕ाрде рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै; рдХाрд▓े рдФрд░ рд╕рдлेрдж рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдоें рдЗрди рд░ंрдЧीрди рд╢ीрдЯ्рд╕ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै। рдПрдХ рдЙрджाрд╣рд░рдг рдЬ़िрди्рдХ (A Portmanteau of "zero ink") рд╣ै।
рдЕрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдпोрдЬрди рдоुрдж्рд░рдг рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХिрдпां(Obsolete and Special-Purpose Printing Technologies)
рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдПрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдоॉрдбрд▓ Epson MX-80 рд╣ै
рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХिрдпां рдЕрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं, рдпा рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧों рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд╣ैं, рд╣ाрд▓ांрдХि рдЕрдзिрдХांрд╢, рдПрдХ рд╕рдордп рдоें, рд╡्рдпाрдкрдХ рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рдеे।
рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░(Impact Printers)
рдЗрдо्рдкैрдХ्рдЯ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рд╕्рдпाрд╣ी рдХो рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЬрдмрд░рди рдк्рд░рднाрд╡ рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ рдк्рд░िंрдЯ рд╣ेрдб рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рдпा рддो рд╕्рдпाрд╣ी рд░िрдмрди рдХी рд╕рддрд╣ рдХो рд╣िрдЯ рдХрд░рддा рд╣ै, рдХाрдЧрдЬ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рд╕्рдпाрд╣ी рд░िрдмрди рдХो рджрдмाрддा рд╣ै (рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдХी рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рдХे рд╕рдоाрди), рдпा, рдЖрдорддौрд░ рдкрд░, рдХाрдЧрдЬ рдХे рдкीрдЫे рд╕े рдЯрдХрд░ाрддा рд╣ै, рдХाрдЧрдЬ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рджрдмाрддा рд╣ै рд╕्рдпाрд╣ी рд░िрдмрди (рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЖрдИрдмीрдПрдо 1403)। рд╕рднी рд▓ेрдХिрди рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЧрдаिрдд рд╡рд░्рдгों рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЕрдХ्рд╖рд░ рдЬो рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡рд░्рдг рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоुрдж्рд░рдг рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдеा।рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, рдЗрди рдк्рд░िंрдЯрд░ों рдоें рд╕े рдЕрдзिрдХांрд╢ рдоोрдиोрдХ्рд░ोрдо рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рдеे, рдпा рдХрднी-рдХрднी рджो-рд░ंрдЧ, рдПрдХ рд╕рдордп рдоें рдПрдХ рд╣ी рдЯाрдЗрдкрдлेрд╕ рдоें рдЫрдкाрдИ, рд╣ाрд▓ांрдХि рдЯेрдХ्рд╕्рдЯ рдХो рдоोрдб़рдиा рдФрд░ рд░ेрдЦांрдХिрдд рдХрд░рдиा "рдУрд╡рд░рд╕्рдЯ्рд░िрдХिंрдЧ" рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा, рдпाрдиी рджो рдпा рдЕрдзिрдХ рдЫाрдкों рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░рдиा рдПрдХ рд╣ी рдЪрд░िрдд्рд░ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдпा рдеोрдб़ा рдСрдлрд╕ेрдЯ। рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХिрд╕्рдоों рдоें рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░-рд╡्рдпुрдд्рдкрди्рди рдк्рд░िंрдЯрд░, рдЯेрд▓ेрдЯाрдЗрд╡рд░ाрдЗрдЯрд░-рд╡्рдпुрдд्рдкрди्рди рдк्рд░िंрдЯрд░, рдбेрдЬ़ीрд╡ेрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░, рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдФрд░ рд▓ाрдЗрди рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдЙрди рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпों рдоें рдЖрдо рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдЬрд╣ां рдмрд╣ु-рднाрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоुрдж्рд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдк्рд░рднाрд╡ рдоुрдж्рд░рдг рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди [10] рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХрдИ рддрдХрдиीрдХों рдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡рд░्рдгрди рд╣ै।
рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░-рд╡्рдпुрдд्рдкрди्рди рдк्рд░िंрдЯрд░(Typewriter-Derived Printers)
![]() |
| OUTPUT DEVICES |
IBM Selectric-type рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕े рдЯाрдЗрдкрдмेрд▓ рдк्рд░िंрдЯ рддрдд्рд╡
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рдл्рд░िрдбेрди рдл्рд▓ेрдХ्рд╕ोрд╡рд░ рдФрд░ рдЖрдИрдмीрдПрдо рд╕ेрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ी рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░
рдХрдИ рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдоौрдЬूрджा рдмिрдЬрд▓ी рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░-рдиिрдпंрдд्рд░рдгीрдп рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдеे। рдл्рд░ाрдЗрдбрди рдл्рд▓ेрдХ्рд╕ोрд╡рд░ рдФрд░ рдЖрдИрдмीрдПрдо рд╕ेрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ी-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕рдмрд╕े рдЖрдо рдЙрджाрд╣рд░рдг рдеे। Flexowriter рдПрдХ рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЯाрдЗрдкрдмाрд░ рддंрдд्рд░ рдХे рд╕ाрде рдоुрдж्рд░िрдд рд╣ुрдЖ, рдЬрдмрдХि рдЪрдпрдирдХрд░्рддा рдиे рдЖрдИрдмीрдПрдо рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз "рдЧोрд▓्рдл рдмॉрд▓" рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рддंрдд्рд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा। рдпा рддो рдоाрдорд▓े рдоें, рдкрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдПрдХ рд░िрдмрди рдоाрд░ा рдЧрдпा рдеा, рдЬिрд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдоें рдПрдХ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдЫाрдкрддे рд╣ुрдП, рдХाрдЧрдЬ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рджрдмाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЪрдпрдирдХрд░्рддा рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХी рдЕрдзिрдХрддрдо рдЧрддि (рджो рдоें рд╕े рддेрдЬ) рдк्рд░рддि рд╕ेрдХंрдб 15.5 рд╡рд░्рдг рдеी।
рдЯेрд▓ेрдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░-рд╡्рдпुрдд्рдкрди्рди рдк्рд░िंрдЯрд░(Teletypewriter-Derived Printers)
![]() |
| Output Device |
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рдЯेрд▓ीрдк्рд░िंрдЯрд░
рдЖрдо рдЯेрд▓ीрдк्рд░िंрдЯрд░ рдХो рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЬोрдб़ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдЖрдИрдмीрдПрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдЙрди рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдХुрдЫ рдоॉрдбрд▓ рдПрдХ "рдЯाрдЗрдкрдмॉрдХ्рд╕" рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рдеे рдЬो рдПрдХ рддंрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ्рд╕- рдФрд░ рд╡ाрдИ-рдПрдХ्рд╕िрд╕ рдоें рддैрдиाрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдФрд░ рдЪрдпрдиिрдд рдкрдд्рд░ рд░ूрдк рдПрдХ рд╣рдеौрдб़ा рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрд░ा рдЧрдпा рдеा। рджूрд╕рд░ों рдиे рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╕िрд▓ेंрдбрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдЙрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕े рдХिрдпा рдЬैрд╕े рдЪрдпрдирдХрд░्рддा рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдиे рдЕрдкрдиी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЧेंрдж рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा। рдпा рддो рдоाрдорд▓े рдоें, рдкрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрдд्рд░ рдЫाрдкрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд░िрдмрди рдоाрд░ा। рдЕрдзिрдХांрд╢ рдЯेрд▓ीрдк्рд░िंрдЯрд░्рд╕ рдк्рд░рддि рджрд╕ рд╡рд░्рдгों рдкрд░ рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╣ाрд▓ांрдХि рдХुрдЫ рдиे 15 рд╕ीрдкीрдПрд╕ рд╣ाрд╕िрд▓ рдХिрдП।
рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░(Daisy wheel printers)
![]() |
| OUTPUT DEVICES |
рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдПрдХ рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдлैрд╢рди рдоें рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдПрдХ рд╣рдеौрдб़ा рдкंрдЦुрдб़ी, "рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓" рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдкрд╣िрдпा рдоाрд░рддा рд╣ै, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкंрдЦुрдб़ी рдЬिрд╕рдоें рдЙрд╕рдХे рд╕िрд░े рдкрд░ рдПрдХ рдкрдд्рд░ рд░ूрдк рд╣ोрддा рд╣ै। рдкрдд्рд░ рдк्рд░рдкрдд्рд░ рд╕्рдпाрд╣ी рдХे рдПрдХ рд░िрдмрди рд╕े рдЯрдХрд░ाрддा рд╣ै, рдкृрд╖्рда рдкрд░ рд╕्рдпाрд╣ी рдЬрдоा рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдк्рд░िंрдЯ рдХрд░рддा рд╣ै। рдбेрдЬ़ी рд╡्рд╣ीрд▓ рдХो рдШुрдоाрдХрд░, рдЫрдкाрдИ рдХे рд▓िрдП рд╡िрднिрди्рди рдкाрдд्рд░ों рдХा рдЪрдпрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрди рдк्рд░िंрдЯрд░ों рдХो рдкрдд्рд░-рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рд╕ंрджрд░्рднिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдкाрда рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░ рд╕рдХрддे рдеे рдЬो рдПрдХ рдЯाрдЗрдкрд░ाрдЗрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдФрд░ рдХुрд░рдХुрд░ा рдеा। рд╕рдмрд╕े рддेрдЬ़ рдЕрдХ्рд╖рд░-рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рдк्рд░िंрдЯрд░ 30 рд╡рд░्рдг рдк्рд░рддि рд╕ेрдХंрдб рдХी рджрд░ рд╕े рдЫрдкे।
рдбॉрдЯ-рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░(Dot-matrix printers)
![]() |
| OUTPUT DEVICES |
рдоुрдЦ्рдп рд▓ेрдЦ: рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░
9-рдкिрди рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕े рдирдоूрдиा рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ (рд╡िрд╕्рддाрд░ рджिрдЦाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡рд░्рдг рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░)
рд╢рдм्рдж рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рд╕्рдпाрд╣ी рдХो рдкेрдЬ рдкрд░ рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЫोрдЯे рдкिрди рдХे рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। [резрез] рдЕрди्рдп рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдкрд░ рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдХा рд▓ाрдн рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╡े рдкाрда рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЪिрдд्рд░рдордп рдЫрд╡िрдпों рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं; рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдЯेрдХ्рд╕्рдЯ рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд▓ेрдЯрд░рдлॉрд░्рдо (рдк्рд░рдХाрд░) рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдЦрд░ाрдм рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХा рд╣ोрддा рд╣ै।
рдбॉрдЯ-рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХो рдоोрдЯे рддौрд░ рдкрд░ рджो рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡рд░्рдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै:
рдмैрд▓िрд╕्рдЯिрдХ рддाрд░ рдк्рд░िंрдЯрд░(Ballistic wire printers)рдКрд░्рдЬा рдк्рд░िंрдЯрд░ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ीрдд(Stored energy printers)
рдбॉрдЯ рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░िंрдЯрд░ (Dot-matrix printers)рдпा рддो рдЪрд░िрдд्рд░-рдЖрдзाрд░िрдд рдпा рд▓ाрдЗрди-рдЖрдзाрд░िрдд (character-based or line-based)рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै (рдЬो рдХि рдкृрд╖्рда рднрд░ рдоें рдкिрдХ्рд╕ेрд▓ рдХी рдПрдХ рдХ्рд╖ैрддिрдЬ рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рд╣ै), рдк्рд░िंрдЯ рд╕िрд░ рдХे рд╡िрди्рдпाрд╕ рдХा рд╕ंрджрд░्рдн рджेрддा рд╣ै।
Plotters
![]() |
| ColorPlotter |
рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдФрд░ рдЖрд░्рдХिрдЯेрдХ्рдЪрд░рд▓ рдлрд░्рдоों рдоें рдПрдХ рдмाрд░ рдкेрди-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд▓ॉрдЯрд░्рд╕ рдПрдХ рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рддрдХрдиीрдХ рдеे। рдкेрди-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд▓ॉрдЯрд░ рдкेрдкрд░ (рд▓ेрдХिрди рдк्рд░рддि рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं), рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкेрди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдкрд░्рдХ рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो рдкाрда рдФрд░ рдЫрд╡िрдпों рдХो рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрдЧрдЬ рдкрд░ рдпंрдд्рд░рд╡рдд् рд░ूрдк рд╕े рдЪрд▓рддे рд╣ैं। рдЪूंрдХि рдкेрди рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдиिрд░ंрддрд░ рд▓ाрдЗрдиें рд╣ैं, рд╡े рдбॉрдЯ-рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рд╕ाрде рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рд░िрдЬ़ॉрд▓्рдпूрд╢рди рдХे рддрдХрдиीрдХी рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдеे। рдХुрдЫ рдк्рд▓ॉрдЯрд░ рд░ोрд▓-рдлेрдб рдкेрдкрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рдеे, рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдПрдХ рдЖрдпाрдо рдоें рдЖрдЙрдЯрдкुрдЯ рдХे рдЖрдХाрд░ рдкрд░ рди्рдпूрдирддрдо рдк्рд░рддिрдмंрдз рдеा। рдпे рдк्рд▓ॉрдЯрд░ рдХाрдлी рдмрдб़े рдЖрдХाрд░ рдХे рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдеे।
рдЕрди्рдп рдк्рд░िंрдЯрд░(Other printers)
рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд░рдгों рд╕े, рдпा рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░िंрдЯрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं
рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдоिрдиिрд▓ाрдм (рдлोрдЯोрдЧ्рд░ाрдлिрдХ рдкेрдкрд░)(Digital Minilab (Photographic Paper))
рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ोрд▓ाрдЗрдЯिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░(Electrolytic Printers)
рд╕्рдкाрд░्рдХ рдк्рд░िंрдЯрд░(Spark Printer)
рдмाрд░рдХोрдб рдк्рд░िंрдЯрд░ рдХрдИ рддрдХрдиीрдХें, рдЬिрдирдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं: рдерд░्рдорд▓ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ, рдЗंрдХрдЬेрдЯ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рдФрд░ рд▓ेрдЬрд░ рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рдмाрд░рдХोрдб
рдмिрд▓рдмोрд░्рдб / рд╕ाрдЗрди рдкेंрдЯ рд╕्рдк्рд░े рдк्рд░िंрдЯрд░(Billboard / sign paint spray printers)
рдмिрд▓рдмोрд░्рдб / рд╕ाрдЗрди рдкेंрдЯ рд╕्рдк्рд░े рдк्рд░िंрдЯрд░(Billboard / sign paint spray printers)
рд▓ेрдЬрд░ рдирдХ़्рдХ़ाрд╢ी (рдЙрдд्рдкाрдж рдкैрдХेрдЬिंрдЧ) рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдк्рд░िंрдЯрд░(Laser etching (product packaging) industrial printers)
рдоाрдЗрдХ्рд░ोрд╕्рдлीрдпрд░ (рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрдЧрдЬ)(Microsphere -special paper)
Computer speakers
рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдкीрдХрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдФрд░ рдХीрдордд рдоें рд╣ैं। рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕िрд╕्рдЯрдо рдХे рд╕ाрде рдкैрдХ рдХिрдП рдЧрдП рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдкीрдХрд░ рдХрднी-рдХрднी рдЫोрдЯे, рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдФрд░ рдФрд╕рдд рджрд░्рдЬे рдХी рдз्рд╡рдиि рдХी рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдХुрдЫ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдкीрдХрд░ рдоें рдмाрд╕ рдФрд░ рдЯ्рд░ेрдмрд▓ рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдЬैрд╕े рдЗрдХ्рд╡िрд▓ाрдЗрдЬेрд╢рди рдлीрдЪрд░्рд╕ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдм्рд▓ूрдЯूрде рд╕्рдкीрдХрд░ рдХो Aux рдЬैрдХ рдФрд░ рд╕ंрдЧрдд рдПрдбेрдк्рдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЬोрдб़ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдмाрд╕ рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдХो рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдзिрдХ рдкрд░िрд╖्рдХृрдд рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдкीрдХрд░ рдоें рдПрдХ рд╕рдмрд╡ूрдлрд░ рдЗрдХाрдИ рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдмрдб़ा рд╕рдмрд╡ूрдлрд░ рдмाрдб़े рдоें рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╕рдмрд╡ूрдлрд░ рдХे рд▓िрдП рдПрдо्рдкрд▓ीрдлाрдпрд░ рдФрд░ рдмाрдПं рдФрд░ рджाрдПं рд╕्рдкीрдХрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।
рдХुрдЫ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдбिрд╕्рдк्рд▓े рдоें рдмेрд╕िрдХ рд╕्рдкीрдХрд░ рдмिрд▓्рдЯ-рдЗрди рд╣ोрддे рд╣ैं। рд▓ैрдкрдЯॉрдк рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдоें рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдЫोрдЯे рдФрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рд╕ाрдЙंрдб рдХ्рд╡ाрд▓िрдЯी рдХे рдмिрд▓्рдЯ-рдЗрди рдЗंрдЯीрдЧ्рд░ेрдЯेрдб рд╕्рдкीрдХрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।
рдмेрд╣рддрд░ рдз्рд╡рдиि рдХे рд▓िрдП рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╕्рдкीрдХрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рдмрдЬाрдп, рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХो рдХिрд╕ी рднी рдмाрд╣рд░ी рдз्рд╡рдиि рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕े рдЬोрдб़ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдЙрдЪ्рдЪ-рд╢рдХ्рддि рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓ा рд╕ेрдЯрдЕрдк।
If you like The Information please Do not forget to subscribe and share it with your friends.
Related Links



















